01 sep Protocol voor scholen hoe omgaan met ouders als ex-partners

School en stiefouder: beken kleur!

Ieders rol in een nieuw samengesteld gezin blijft moeilijk
De school is weer begonnen! Voor veel moeders (en vaders) een opluchting. De regelmaat en structuur doet veel kinderen weer goed na een lange, lange zomervakantie. Met de start van het schoolseizoen beginnen ook weer de info-avonden, thema-avonden, vragen om klassenouders, hulpouders, voorlichtingsavonden, deelname aan de oudercommissie, medezeggenschapsraad etc. Van de school wordt betrokkenheid van de ouders gevraagd. Maar wat is uw positie als stiefouder in een nieuw samengesteld gezin? Mág u zo maar aanwezig zijn bij de info-avond die betrekking heeft op uw stiefkind? Is dit gewenst? Heeft de school een protocol voor stiefouders? Of is er beleid? Nadat u alweer een tijdje probeert een positief samengesteld gezin neer te zetten is de communicatie met school een nieuwe uitdaging.

De onzichtbare stiefouder
De rol en invloed van stiefouders kan op school vaak worden miskend. In de meeste gevallen komen enkel en alleen de biologische ouders op school, waardoor de stiefouder voor de leraar lang onzichtbaar blijft. Daarvoor zijn verschillende redenen:

1. juridisch gezien kan alleen de biologische / gezag houdende ouder de gesprekspartner voor de school zijn; de biologische / gezag houdende ouder kan dus bezwaar maken tegen de aanwezigheid van de stiefouder op school (bij gesprekken en activiteiten)
2. de stiefouder weet vaak niet goed wat zijn/haar positie en bevoegdheden zijn richting school, terwijl in sommige gevallen de stiefouder de taken overneemt.
3. Als de stiefouder veel van de taken van de biologische / gezag houdende ouder overneemt, zal de laatste dit niet graag erkennen, want dat is te pijnlijk. De biologische /gezag houdende ouder zal ten opzichte van school zijn/haar goede kant laten zien betreffende opvoedtaken en de ‘andere’ stiefouder buiten beeld willen houden.

Zoals er veel verschillende typen gezinnen bestaan, is de bonte schakering van een nieuw samengesteld gezin vaak nog veelkleuriger. Het kind spreekt in de klas over vele verantwoordelijke volwassenen zoals de vader, moeder, stiefouder en/of (stief)broers en zussen, (stief)opa’s en oma’s. Voor een leerkracht is vaak moeilijk te bepalen wie welke rol vervult en bij wie hij terecht kan als er bepaalde afspraken gemaakt moeten worden. Dus ook welke  rol en verantwoordelijkheid de stiefouder heeft voor die specifieke leerling. Aan de andere kant staat school midden in de samenleving en moet school wél de maatschappelijke realiteit in het oog houden. Die bestaat uit scheidingen, samengestelde gezinnen, een stiefouder en co-ouderschap. Een open houding tegenover de verschillende volwassenen die betrokken zijn bij het bieden van optimale leerkansen voor het kind, kan veel goed doen.

De voordelen voor een kind uit een samengesteld gezin
Op scholen wordt vaak extra navraag gedaan over het welzijn van het kind als de ouders gaan scheiden. Informeren naar de kenmerken van een nieuw stiefgezin komt weinig voor. Dit terwijl de vorming van een nieuw gezin vaak moeizaam verloopt en bij de leerling ook tot schoolproblemen kunnen leiden  Door als leerkracht open te staan voor de sociaal-emotionele gevoeligheden van het kind en met klassengesprekken of thema’s het nieuw gezin bespreekbaar te maken, kan veel worden gewonnen. En een nieuw gezin kent ook vele positieve kanten!

Jongeren die terugkijken op hun jeugd waarin ze opgroeiden in een nieuw gezin ervaren veel voordelen:

• zij kunnen zich tolerant opstellen door wat ze thuis hebben geleerd
• ook blijkt uit onderzoek dat de stiefouder een positieve invloed heeft op de schoolresultaten. Vaak zijn stiefouders minder gedreven en minder ongeduldig als  het kind niet zo snel iets begrijp waardoor het kind rust en vertrouwen krijgt.

Een oproep aan school: Wees partijdig… voor het kind!
Een gesprek van de leerkracht met gescheiden ouders kan leiden tot gevoeligheden en zelfs ruzie. Een onderwerp zoals het bieden van meer structuur, rust en regelmaat in de thuissituatie kan de ouders dusdanig op scherp stellen dat constructieve afspraken niet meer mogelijk zijn. Als leerkracht neutraal blijven, voortdurend beide partijen aanspreken en vragen tot wie school zich het beste kan wenden als het om huiswerkbegeleiding of zeilkamp gaat, levert het meest op. En wel voor het kind! Wees niet partijdig voor één van de ouders, maar partijdig voor het kind. Kinderen hebben het meeste belang bij afspraken waar ze wat aan hebben. Bespreek met de ouders de rol en de invloed van de stiefouders en betrek daar eveneens de stiefouder bij, als u weet dat die een belangrijke rol speelt in het leven en de schoolresultaten van uw leerling.

De school zelf kan de leerkracht ondersteunen door een protocol op te stellen en die met de groepsleerkrachten te bespreken. Ook thema-avonden voor ouders en stiefouders bieden discussie-mogelijkheden om kleur te bekennen als school. Daarmee biedt u de betreffende leerlingen de extra aandacht die nodig is om tot een optimaal leerresultaat te komen en laat de school zien hoe ze alle leerlingen een veilige basis biedt, ongeacht de thuissituatie op dat moment.

Patrizia Marcucci
STIEFenCO Breda, Bergen op Zoom en Tilburg