De stiefouder

een kwetsbare positie binnen gezin en relatie

(Leestijd: 5 minuten)

Je komt je nieuwe liefde tegen maar hij/zij heeft al kinderen. Er zitten leuke banjers bij die je direct in je armen wilt sluiten, maar helaas ook (ogenschijnlijk) lastige kids. Langzamerhand – en soms ook plotsklaps – rits je in hun leven in als stiefouder. Alle stiefouders beginnen met veel positieve energie aan deze nieuwe ‘status’ in hun leven.

Vaak lezen wij dat het woord ‘stief’ al negatieve associaties oproept (jaja de bekende sprookjes ..), maar dit verdwijnt gelukkig steeds vaker naar de coulissen om hopelijk niet meer als rekwisiet terug te keren.

Uitdagingen voor stiefouders zijn o.a.:

• ”pfffff je bent m’n moeder of vader niet!”
• loyaliteitsconflict ouder met kind (inconsequent opvoeden)
• de continue invloed van de ex-partner, zelfs op vakantie reist de ex mee via FaceTime met de kids
• je niet gezien en gehoord voelen
• teleurstellingen invloed hebben op intimiteit

De positie van stiefouder is een belangrijke in het gezin en hierdoor juist ook een hele kwetsbare. Het samengestelde gezin ontstaat na een scheiding of na overlijden van één van de biologische ouders. Een stiefouder wordt nog wel eens geconfronteerd met dubbele standaarden. Voorbeeld: van een stiefmoeder wordt verwacht dat zij een moederrol vervult voor de stiefkids. Tegelijkertijd wordt ze niet als moeder gezien vanwege de aanwezigheid van de biologische moeder. De stiefmoeder mist  veelal begrip voor deze complexe situatie, aangezien zij het onderliggende relatieprobleem niet zelf onderkent. Immers, zij heeft het idee er alles aan te doen om voor een harmonieus samengesteld gezin te zorgen.
Het voelt vaak als “ballen in de lucht houden” en bij ons roept dit de associatie op van plate spinning door acrobaten. Overal tegelijkertijd moeten zijn, maar altijd ergens net iets te laat ondanks dat je kneiter goed je best doet. 

De valkuilen voor stiefouders:

• De stiefouder wil het te goed doen in een te korte tijd. Hierbij denken met name stiefmoeders dat zij zo snel mogelijk een gelukkig en harmonieus gezin moeten vormen. Uit onderzoek  is echter gebleken dat het bereiken van een nieuw evenwicht tot wel zeven jaar kan duren. Wij noemen dit goed geritst zijn.
• De stiefouder neemt onbedoeld en onbewust vaak minder goed zijn/haar plek in als steunouder. Onzekerheid over wanneer je iets mag vinden van een situatie is hier een voorbeeld van.
• De neiging ontstaat om de eigen wensen en behoeften (autonomie) te onderdrukken. Alles voor het gelukkig gezin is wellicht te zwart/wit gesteld, maar er zit een kern van waarheid in. Als je maar lang en vaak genoeg jezelf wegcijfert, komen rechtvaardigheid en wederkerigheid toch snel om de hoek kijken met alle gevolgen van dien.
• Wij zien nog wel eens gebeuren dat stiefouders de goede relatie met de nieuwe partners een impuls willen geven door een goede band met de stiefkinderen op te bouwen. Dit kan zorgen voor een disbalans; kinderen vinden het véél belangrijker een goede relatie met de beide biologische ouder te hebben. Teleurstelling van het te harde werken op de lijn stiefkind-stiefouder kan weleens leiden tot een onjuiste interpretatie over het accepteren van jou als stiefouder.
• De ingewikkelde dynamiek van een samengesteld gezin.
  
  

Vooral doen!

• Neem de tijd om te wennen aan de situatie en houd de communicatie over het verder inritsen van het samengestelde gezin vooral open en eerlijk. Beschaafdheid en tact zijn erg belangrijk voor alle betrokkenen.

• Reflecteer op de kwaliteit van het afhechten van de scheiding. Is hier sprake van een ‘mooie’ verliesintegratie of is er sprake van conflicten. Met verliesintegratie bedoelen wij dat beide ouders hun eigen aandeel in het niet hebben kunnen doen slagen van huwelijk of relatie hebben geaccepteerd.

• Werk aan een unieke eigen gezinscultuur en vraag hiervoor ook de inzet van de kinderen (kom maar op met tips en ideeën).

• Geef ruimte aan de kinderen om de andere biologische ouder aanwezig te kunnen laten zijn in het samengestelde gezin. Dit hoeft niet fysiek te zijn, het kan ook door kinderen uit te nodigen een foto van papa of mama in hun slaapkamer te zetten.

• Geef niet alleen je partner alle ruimte om met de kinderen Qtime te hebben, bouw ook een band op met de stiefkinderen door een activiteit te ondernemen. Blijf weg bij een mogelijk loyaliteitsconflict door juist iets totaal anders met de kids te doen dan de biologische ouder doet. Voorbeeld: de vader is niet sportief ga dan als stiefvader met de kinderen een balletje trappen. Voorbeeld: de moeder is creatief en ga dan als stiefmoeder met de kinderen de keuken in om iets te bakken.

• Vaak worden partners zo in beslag genomen door het drukke leven en het runnen van het gezin, dat zij juist steeds vaker hun eigen tijd samen opofferen voor werk en gezin. Dit is voor een relatie een hele diepe valkuil!

• Neem vooral tijd voor jezelf en richt als het maar even kan een eigen plek in huis in. Als er niet echt de ruimte voor is, kan een kamerscherm al wonderen doen.

• Tip voor de ouders is reflecteren op hoe het afhechten van de scheiding emotioneel is gegaan. Wellicht dat hier op de ex-partnerlijn nog werk aan de winkel is. Voor de meer dan een half miljoen betrokken kinderen bij samengestelde gezinnen, zou dit hele mooie kansen kunnen bieden voor o.a. een goede hechting.
  De invloeden van een onvolledige emotionele scheiding, zijn vaak sterk aanwezig in het samengestelde gezin. Steeds vaker zien wij dat ouders hiervoor een SCHIP-aanpak willen gaan volgen; binnen Stief & Co zijn Margot en Marianne SCHIP-begeleiders.

Vooral laten!

• Denk niet dat jij als stiefouder alleen de verantwoordelijkheid draagt voor het gezinsgeluk.

• Bekritiseer nooit de andere biologische ouder van je kinderen. Wij weten dat dit een no go is maar het kan onder druk van de situatie toch gebeuren.

• De stiefband is voorwaardelijk en dit is een gegeven. Blijf weg van de bloedwrok; kritiek op jouw kind pareren met kritiek op het stiefkind. Probeer altijd je bewust te zijn van gevoel en behoefte en vertaal dit naar je partner.

• Je als stiefouder bemoeien met de waarden van de opvoeding van de biologische ouders. Als stiefouder is jouw terrein die van de normen en ben je hierin steunouder. Voorbeeld: de waarde is veiligheid en de norm onder jullie dak is “geen troep op de trap laten slingeren, want dan gebeuren er ongelukken”.  Een norm kan ook zijn “zet je bord zelf in de vaatwasser.

• Het niet geaccepteerd voelen zien als onrechtvaardigheid. Wij zien maar vaak genoeg dat het niet accepteren van de stiefouder heel veel te maken heeft met de manier waarop afscheid is genomen van het kerngezin. Dit is echt het terrein van de ex-partners die emotioneel niet of minder goed zijn gescheiden (de verliesintegratie).

• De invloed van de ex-partner kan gevolgen hebben voor het verlies aan onafhankelijkheid, stabiliteit en vertrouwen bij de stiefouder. Evalueer hoe dit voor jou voelt en maak het tijdig bespreekbaar.

• Voorbijgaan aan de dynamiek binnen jullie samengestelde gezin, op het moment dat schuldgevoel een rol speelt bij je partner. Schuldgevoel omdat hij/zij de initiatiefnemer is geweest van de scheiding in het kerngezin. 

Wij hopen met deze inzichten ouders en stiefouders op weg te hebben geholpen naar meer inzicht en balans. Zoals voor zoveel zaken geldt, blijft het persoonlijk en persoonlijke ervaringen. Ervaringen die kleur krijgen door je eigen hechting vanuit je jeugd en hoe je door ouders wel of niet hebt leren omgaan met praten, uitdagingen etc..